Beschrijving
Lee Perry & Friends - Black Art From The Black Ark - 2LP ALBUM VINYL
Een tumultueuze selectie van opnames van Black Ark, Perry's legendarische studio en broeinest van creatie. Zeldzame 12 ″-versies, onuitgebrachte mixen en met een geweldige line-up, waaronder:
drums: Mikey 'Boo' Richards, Lowell 'Sly' Dunbar
Bas: Boris Gardiner, Radcliffe 'Dougie' Bryan
Gitaar: Earl 'Chinna' Smith, Ernest Ranglin, Robert 'Billy' Johnson, Lynford 'Hux' Brown
Toetsenborden: Winston Wright, Robbie Lynn, Keith Sterling
Percussie: Noel 'Scully' Simms, Lee Perry
Een snelle zoektocht op internet levert een aantal buitengewone beelden op van Lee 'Scratch' Perry die een sessie produceert in de Black Ark. De sequentie is ontleend aan de film 'Roots, Rock, Reggae', geregisseerd door Jeremy Marre, en toont hoe Junior Murvin samenwerkt met leden van de Congos en de Heptones aan een lied dat ter plekke werd geïmproviseerd voor de filmploeg. Voordat de zang wordt opgenomen, leggen de Upsetters de achtergrondtrack neer. De muzikale leider van de sessie is de afro-haired bassist, Boris Gardiner; ongebruikelijk is hij het die in de band telt om elke take te beginnen. Na een lang gesprek met Boris een paar jaar geleden, vroeg ik Lee naar zijn bijdrage aan de Black Ark-sound.
Lee Perry: 'Boris Gardiner was een goed mens, gewoon een nederig mens, en hij is de beste persoon die ik tot nu toe in de muziekbusiness heb ontmoet. Boris is een zeer topmuzikant, en met hem zou je alles kunnen samenstellen, hij doet "Police And Thieves" en zo. Je vertelt hem gewoon wat je wilt en hij kan het. Een heel groot mens.'
Boris wordt vandaag waarschijnlijk het best herinnerd voor zijn enorme internationale hit uit 1986, het schmaltzy 'I Want To Wake Up With You'. Maar in de jaren '60 en '70 was hij een van Jamaica's topbassisten en arrangeurs, had hij een internationale hit met 'Elizabethan Reggae' en creëerde hij een reeks klassieke deuntjes in Studio One.
Boris Gardiner: 'Ik heb minstens zeventig of tachtig nummers gemaakt in Studio One, allemaal in deze ene korte periode tussen januari en april 1968. En we werkten vier dagen per week, en we deden vier ritmes per dag voor 30 pond per week - het was goed geld. Ik speelde op nummers als "Feel Like Jumping", "Nanny Goat", "Baby Why" van the Cables, het hele album "Heptones On Top" en "Party Time". Lee Perry was vroeger bij Studio One tegelijk met mij, een soort van aan het werk, dus hij kent me van daar. Dus hij kwam en bond me in de groep toen de Black Ark-studio aan de gang was. Hij bouwde het daar aan de achterkant van zijn huis. Dus Scratch belde me en vroeg me om wat sessies in zijn studio te komen doen. Ik was altijd mijn tijd vooruit zoals ik het kan zien, in de muziek in Jamaica. Dus de nummers die ik heb gemaakt hoor je altijd akkoordenschema's en veranderingen. Soms denk ik dat het is alsof ik in het verkeerde land ben geboren, omdat ik gewoon geen twee akkoorden deuntje kon doen - heheh! Voor mij heeft het meer dan twee akkoorden nodig om het wat opwinding te geven, alsof het wat veranderingen of zoiets nodig heeft.'
Na jaren van verhuizing tussen de concurrerende faciliteiten van Jamaica, had Perry besloten om zijn eigen studio te bouwen aan de achterkant van zijn huis in Washington Gardens.
Lee Perry: 'De Zwarte Ark maakt een hoop stront om - mijn stapel en ik hebben hem onder de Zwarte Ark gelegd. Ik laat de Black Ark over mijn stront pissen, dus de bas gaat altijd "Poo Poo Poo Poo"! Errol Thompson zette de machines erin en maakte het patchpaneel. Dus de studio wachtte allemaal, maar alleen ik kon het bedienen. Ik had toen nog geen Soundcraft-mixer, ik kocht wel iets lekkers dat je een Alice-mixer noemt. We hadden niets professioneels, maar het geluid zat in mijn hoofd en ik ging opschrijven wat ik in mijn hoofd hoor. En het is net speelgoed, een speelgoedzaak, zo is muziek. Je ziet dat wanneer je kinderspeelgoed koopt, je ze een plezier bezorgt, zo zie ik muziek. Ik zie muziek niet zoals andere mensen het zien, ik zie het net als speelgoed.'
Het was ongebruikelijk dat Lee besloot alles zelf te doen, zowel de productie als de engineering. In het filmpje is Lee volledig ontspannen te zien terwijl hij tegelijkertijd de muzikanten regisseert en zijn opnamemachines afstelt.
Boris Gardiner: 'Voor mij wist Scratch altijd wat hij wilde. Van hen allemaal was Scratch een echte producer, omdat hij in de studio zou zijn en hij zou luisteren en zeggen: verander dit of dat vind ik niet leuk, en hij was ook zijn eigen technicus, dus hij was altijd in de buurt om te luisteren. Dus hij wist vanaf het begin wat hij wilde en hoe hij het moest proberen te krijgen, in tegenstelling tot Coxsone Dodd of Duke Reid, die pas wisten wat ze wel of niet leuk vonden nadat ze het hadden gehoord. Scratch zat er met iedereen in, dus hij maakt echt een volwaardige productie als een echte producer.'
Lee Perry: 'Vroeger deed ik ze allemaal alleen. Iedereen in mijn studio zou in de bezoekersstoel kunnen gaan zitten en kijken, maar ik doe alles - ik heb een stoel die van hier naar daar kan bewegen, een stoel met wielen. Dus ik zou in elk gebied of elke richting kunnen draaien, dus ik zou mijn hand hier en mijn hand daar kunnen hebben. Hé hé.'
En in een tijd dat 8- en 16-sporenopname de norm was geworden in de meeste high-end studio's, nam Lee alles op een semi-professionele TEAC 4-trackrecorder op, die hij terloops aanpast met een schroevendraaier in de filmclip. Hij legde uit dat, aangezien hij uiteindelijk zou afmixen tot een stereo (of twee sporen) master, meer sporen alleen maar een afleiding zouden zijn.
Lee Perry: 'Het was geen professionele bandrecorder, ik gebruikte die TEAC 4-trackset die ze als experiment probeerden om te zien wat er zou gebeuren. Nou, ik heb het allemaal ingesteld. Het eerste waar ik aan zou denken, oké, is dat je alles terug moet mixen naar de 2-track stereo of 1-track mono. Dan kun je erop drukken en loslaten. Dus ik wist op het einde wat ik wilde, en ik balanceer het gewoon zo in de studio met de instrumenten. Soms, als je maar vier of vijf instrumenten in de studio zet, heb je een betere, schonere plaat, je kunt horen wat iedereen speelt. En als je misschien acht muzikanten in de studio hebt, is het meer een verwarring, omdat iedereen iets anders wil spelen, yunno. Als jij de producer bent en je kunt vertellen wat je wilt horen, is dat beter. Zo kan ik bas en drum samen op één track zetten, omdat ik precies weet wat ik nodig heb. Als je het niet weet, heb je meer tracks nodig, zodat je het later kunt balanceren. Dus voor de achtergrond zou ik gewoon de twee tracks doen: de bas- en drum- en percussietrack, dat is er één; en de gitaar, het orgel en de piano op een ander spoor, dat zijn er twee. Dus je hebt nog twee tracks als je vocaal wilt doen, dat zijn er drie. En als je blazers of een samenzang wilt doen, kan dat op het vierde nummer. Voor mij is het zonde van de tijd, een verspilling van energie met een 24-track machine, een verspilling van stroom en een verspilling van geld. Want het moet uiteindelijk allemaal op een of twee sporen komen.'
Het vroege Black Ark-geluid was uitgekleed en minimaal, vaak met slechts een of twee muzikanten die keyboard of gitaar speelden. Lee zou ook extreme EQ gebruiken om de bas en toppen te benadrukken, en zijn hi-hatgeluid is direct herkenbaar vanaf de vroegste dagen van de Ark.
Lee Perry: 'Nou, ik had vroeger een equalizer voor de basdrum, en het is voor de zwaarte op de beat, en toen had ik nog een equalizer voor het bekken, om het dat "Ssshhh ssshhh" te geven. Dus we hebben verschillende machines om verschillende instrumenten door te sturen, zodat ze anders kunnen klinken. Ik slaagde erin om de vibratie van de muziek te veranderen, want de muziek was gewoon lokale muziek geproduceerd door rumdrinkers en kannibalen. Dus zet ik de muziek op een hoger bereik.'
Boris Gardiner: 'Ik denk dat ik bij de Black Ark altijd een DI-box gebruik om bas op te nemen. Omdat bas wil vervagen in de microfoon van de andere instrumenten, pluggen we hem vaak rechtstreeks op het bord en dan stelt Perry de EQ op het bord in en neemt het recht. Toen hebben we een drumcabine gebouwd, zodat de drums ook echt apart klinken - het geeft hem meer controle.'
Naarmate de Black Ark evolueerde, ontwikkelde Lee een rijkere collage van geluid, opgebouwd rond drie primaire effecten: de Mu-tron Bi-Phase phaser, een spring reverb en een Roland Space Echo.
Boris Gardiner: 'Een ding over Scratch was dat hij altijd zijn effecten gebruikte - dat was zijn geluid. Hij faseert altijd de ska-gitaar, maar je weet niet altijd dat hij het zo opneemt totdat hij het afspeelt. Dus totdat hij het afspeelt, heb je geen idee hoe het zal klinken.'
Lee Perry: 'Ik had wel een phaser die ik koop, en als ik dan in de studio ben, in de machinekamer, en ze faseer, horen de muzikanten het niet, wat ik doe, totdat ze in de studio komen, en ze horen de fasering. Dus we deden het allemaal live. En de muzikanten zullen niet eens weten wat er aan de hand is! Terwijl de muzikanten spelen, doe ik de fasering. Ik neem de muzikant van de aarde de ruimte in, en breng ze terug voordat ze het kunnen beseffen, en zet ze terug op de planeet aarde. De phaser maakte dingen anders, zoals je een visie op de ruimte geven en een ander brein creëren, een fase-brein. Dus daar haal ik de muziek uit het lokale systeem en breng ik het de ruimte in. De Space Echo heeft ook iets met de hersenen te maken. Je verzendt een telepathische boodschap en deze keert naar je terug, dus zo komt de Roland Space Echo-kamer binnen - wat je verzendt, komt naar je terug. En terwijl je weet dat je de telegrammen verzendt, wacht je op het antwoord van de telegrammen die terugkomen. Dus daarom gaan en komen de Space Echo's, de hersenen terugspoelend en de hersenen vooruitspoelend. Ik gebruikte ook een veer-echokamer, maar alleen voor drum, voor de botsing van de drum. En alles past er gewoon in, zoals het ding dat ik wil doen, het komt gewoon naar me toe en komt uit het niets, en dan verschijnt het en gebeurt het.'
Boris Gardiner: 'Hij hield ervan om dingen te doen die niemand eerder had gedaan, hij probeerde altijd iets nieuws. En hij was ook een goede schrijver, weet je. Perry brengt soms een drumcomputer mee en die gebruiken we op sommige nummers voor de Congos en voor iedereen. Nou, ik speel eigenlijk graag met een drummachine, want een drummachine is altijd stabiel. De meeste drummers duwen naar voren of trekken zich terug - ze noemen het de menselijke maat, maar ik noem het uit de tijd! Hahaha. “Row Fisherman Row” was echt de grote hit bij de Congos, maar dat is allemaal echte drums en percussie, alleen laat Perry het bijna als een machine klinken met zijn echo's op de percussie. Ik speelde op "Police and Thieves" en dat was ook een grote hit, misschien was het daar Sly Dunbar. Op een dag kwam Bob Marley naar hem toe met een nummer op een band en zei: "jongen Perry, ik hou niet echt van de bas en drum in dit nummer hier, als je er iets aan kunt doen, verander het dan en kijk of we het kunnen iets beters krijgen”. Welnu, Perry had maar 4-track tape in zijn studio, maar dit was een 24-track tape die Bob meebracht. Dus Perry belde mij en Mikey Boo en nam ons mee naar Joe Gibbs studio en begon het ritme en zo te spelen op de 24 track. Dus ik was op bas en Mikey Boo op drums en we luisteren en we luisteren, en dan dubben we het terug om nieuwe drum-'n-bass te maken. Nou dat nummer werd "Punky Reggae Party", dus dat laat zien hoe Bob Perry vertrouwde.'
Lee's andere geweldige innovatie was het toevoegen van lagen geluidseffecten, soms live via een open microfoon, maar vaak vooraf opgenomen op een cassettebandje dat hij tijdens het afmixen aan de collage zou toevoegen. Omdat deze effecten - bellen, cimbalen, dierengeluiden, dialogen van de tv - niet werden gesynchroniseerd met de muziek, zouden ze een laag willekeur aan het geluid toevoegen.
Lee Perry: 'Ken je cassette? Ik maak cassettes met soundtrack, en al die dingen met cimbaal likken, flitsen. In mijn Black Ark-studio als je naar het bekken luistert, was het hoog, zoals "Ssshhh ssshhh". Maar ik liet ze allemaal op cassette opnemen, en terwijl ik de track aan het draaien was en de muzikant uit de studio haalde, speelde ik de cassette om te balanceren met de drumbekkens en dat soort dingen, zodat ze dat niet hoefden te doen. speel dat af omdat het al op cassette speelde. Je zou dat steekproeven kunnen noemen. En ik heb deze "Mooooow", zoals de koe, die op de cassette draait, en het komt op het nummer dat ik zo wilde klinken. Iemand ontdekt het in een toilet. Je weet wanneer het toiletpapier op is, en je hebt de rol en het gat dat in het midden komt. Nou, je stopt het aan je mond en zegt "Hoooooo", en het klinkt als een koe. Je zet het aan je mond en je imiteert een koe en zegt "Moooooo". Hehehehehehe. Ja, geluidssampling. Nou, iemand moest het beginnen, en we deden die dingen graag.'
Boris Gardiner: 'Nou, de Black Ark had een sterke vibe, maar toen iedereen er eenmaal was, vonden de meeste van die rokers het echt leuk, maar degenen die niet rookten vonden het niet echt lekker, zoals ik. Scratch is een man die nooit grappen maakt of hem kruiden trekt, weet je? Hehe. Maar ik ben geen roker, want het is niet goed voor mijn hart. Ik heb een hartprobleem dat tachycardie wordt genoemd, een onregelmatige hartslag. Het kan dus vervelend zijn op momenten dat er zoveel wordt gerookt.'
Tegen het einde van de jaren 70 was de ontspannen sfeer in de Black Ark verzuurd, toen Lee probeerde zichzelf te bevrijden van verschillende druk van buitenaf, en zijn gedrag werd grilliger.
Lee Perry: 'Wat er gebeurde, deed ik voor mezelf om niet met jinx en duppy te werken, die angst heet. En die duppies denken dat ik ze gunst verschuldigd ben. Ik open de deur, en de duppies ontdekken dat ik de deuropener ben, en dan krijgen de duppies vorm in mijn tuin en in mijn huis, en ze waren een jinx. Jinx betekent pech. Dus om ze kwijt te raken, moest ik de Black Ark-studio afbranden om jinx kwijt te raken.'
Boris Gardiner: 'Wat is scratch-gek? Nou, sommigen zeggen nu dat hij gewoon een act opvoerde. Maar ik denk, waarom deed hij het aan? Na alle problemen die hij had en dat soort dingen, en ze zeiden dat hij uit zijn hoofd begon te komen, en hij begon zich vreemd te gedragen, nou, ik stopte gewoon met gaan. Ik ben daar gestopt met werken. Het was geen goede sfeer - daar kon niemand meer van genieten. Dus ik noemde het een dag. Het is triest na al het goede werk dat we hebben gedaan. Maar als je slim probeert te zijn en anderen probeert te slim af te zijn, dan lukt dat bij jou niet lang. Hij kwam laatst hier in Jamaica optreden, maar ik kende Lee Perry niet echt als zanger. Hij won de Grammy niet lang geleden, maar ik vind het verrassend dat hij een Grammy kreeg als artiest en niet als producer. Hij heeft veel geluk gehad: nu is hij in zekere zin succesvol en sommige mensen houden van hem omdat hij een personage is, en ze zien niemand die zo gekleed is. Hahaha!'
Toen hij in februari 2021 met Lee sprak, via WhatsApp naar Jamaica, klonk hij ontspannen en positief, met meer lof voor Boris en optimisme voor de toekomst.
Lee Perry: 'Boris Gardiner was heel goed, heel goed in het brein. Hij is echt intelligent in muziek, en hij en ik werken samen wonderen! En onthoud dat er geen einde kwam aan de Zwarte Ark, de Zwarte Ark zal terugkomen. De Zwarte Ark blijft leven en kan niet sterven.'
Artikel nummer: |
848389 |
Artist: |
Lee Perry & Vrienden |
Titel: |
Zwarte kunst uit de zwarte ark |
Etiket: |
Drukgeluiden |
Catalogus nummer: |
PSLP108 |
Formaat: |
Vinyl 2LP, vinyl, LP |
persen: |
VK - |
Genre: |
Reggae / Dancehall |
Stijl: |
Dub |
Beschikbaar sinds: |
10.09.2021 |
voorwaarde: |
maagdelijk |
Prijs: |
€23,99 |
gewicht: |
500g (plus 250g-verpakking) |